Gender vs. sekse
Sommige aspecten die we als verschillend ervaren, hebben te maken met ons biologisch geslacht of sekse. Andere aspecten worden dan weer beïnvloed door wat onze omgeving verwacht en aanvaardt van een bepaald biologisch geslacht. Dat laatste noemen we sociaal geslacht of gender.
We zoeken het samen uit
Als je jezelf identificeert als man, denk dan even aan de vrouwen in je leven. Identificeer je jezelf als vrouw, denk dan even aan de mannen in je leven. Wat is er volgens jou anders verlopen in hun leven? Lijst vijf aspecten op die volgens jou anders zouden zijn mocht je geboren zijn met het andere geslacht. Er zijn geen foute antwoorden. Je eigen ervaring en ideeën staan centraal.
We worden als mens geboren met een biologisch geslacht dat bepaalt hoe we er fysiek uitzien. Dat kan man, vrouw of ambigu zijn. Eender waar en wanneer iemand ter wereld komt: biologische geslachten blijven gelijk. Dat is anders voor sociale geslachten, die onderhevig zijn aan allerlei factoren.
Dat een vrouw chirurg is, was 50 jaar geleden minder realistisch dan vandaag. In België toch, want de situatie hier verschilt ook weer van die op een andere plek.
| Biologische verschillen: sekse | Sociale verschillen: gender |
|---|---|
| Penis of vagina | Lang of kort haar |
| Wel of geen baardgroei | Voetbal of ballet |
| Zwanger of niet | Roze of blauw |
| Teelballen of eierstokken | Rokje of niet |
| Wel of geen menstruatie | Brandweerman of kleuterjuf |
Ik lees er graag meer over
Maar liefst 90% van wat mensen aangeven als ‘verschillen tussen mannen en vrouwen’ zijn geen biologische verschillen maar hebben te maken met gender. Je beoordeelt jezelf en anderen grotendeels op basis van opgelegde verwachtingen en normen die je zelf hebt meegekregen als kind, als jongere en zelfs als volwassene. Gender gaat over uiterlijke kenmerken, talenten, eigenschappen, kledij, gedrag en nog zoveel meer dat je oppikt op school, thuis, in de vriendenkring, op het werk, via de media … Hoe hard je ook probeert om genderstereotypen te vermijden, toch sluipen ze ongewild je leven binnen.
Deze verwachtingen en normen kunnen evolueren en onderling verschillen. In andere landen, culturen en religies of zelfs bij de buren kan gender een andere invulling hebben. Culturele normen en sociale verwachtingen vormen mee welke ‘genderrol’ iemand opneemt. Naast gender (sociale verwachtingen en normen) en genderrollen (de rol die een persoon aanneemt op basis van sociale verwachtingen en normen) is er ook nog genderidentiteit (innerlijk gevoel, psychologisch geslacht) en genderexpressie (fysieke uiting van genderidentiteit). Gender als geheel van sociale verwachtingen en rollen wordt soms verward met genderidentiteit, biologisch geslacht of seksuele oriëntatie.
De grens tussen biologie en gender is soms moeilijk te bepalen. Het enige dat we zeker weten, is dat er iets bestaat als gender en sekse, en dat er een onderscheid tussen gemaakt kan worden. De twee staan niet los van, maar net in wisselwerking met, elkaar.
Leestips
- RoSa vzw: Sekse en gender
- RoSa vzw: Biologische diversiteit
- RoSa vzw: Begripsverwarring
- De Correspondent: "Gender, zo bak je er wel iets van"
- De Correspondent: "Acht pijnlijke vragen over gender die je niet durfde te stellen"
- Asha ten Broeke – Het idee m/v
- Cordelia Fine – Waarom we allemaal van Mars komen
- Transgender Infopunt: Genderidentiteit
- Lumi: Wat is genderidentiteit?
- Transgender Infopunt: Genderexpressie
- Lumi: Wat is genderexpressie?
Kijktips
- 2Doc: "Genderbende"
- 2Doc: "N for Neutral"
- 2Doc: "Echte mannen"
- VPRO: "Tent en seks"
- VICE: "Raised without gender"
- The New Yorker: "Raising baby Grey"
- TEDxTalk: "Understanding the complexities of gender"
- TEDxTalk: "The surprising neuroscience of gender inequality"
Luistertips