Waarom je best feestelijk bedankt voor gender reveal party's

Vanuit haar bacheloropleiding Sociaal Werk en masteropleiding Gender & Diversiteit ontwikkelde Eline Vermeulen een bijzondere interesse voor diversiteitsthema’s, en een kritische blik ten aanzien van schadelijke (gender)stereotypes. Als allround medewerker bij het Transgender Infopunt onthaalt ze iedereen met vragen over het transgenderthema. Voor onze blog schrijft Eline over zogenaamde gender reveal party's, en vooral over hoe deze gebaseerd zijn op de maatschappelijk achterhaalde sociale constructie van een binair genderdenken, met beperkende en schadelijke genderstereotypen. In een maatschappij met steeds meer (v)erkenning van diversiteit is er volgens Eline geen plaats meer voor gender reveal party's. 

 

Een gender reveal party is een feestelijke aangelegenheid waar aanstaande ouders het geslacht van hun baby onthullen aan familie en vrienden. Samen met Halloween en Black Friday overgewaaid uit Amerika en sinds 2008 een trend in babyland. Het feestje kenmerkt zich door viraal gaande beelden van huilende meters, ‘it's a boy/girl’ ballonnen, confettikanonnen en grote taarten met vraagtekens aan de buitenkant.

En of het vraagtekens oproept bij mij.

Noem mij een party pooper, maar ik stel me toch vragen bij de enorme focus die zo komt te liggen op het geslacht van een ongeboren (!) baby. Niet alleen vanuit de wetenschap dat er vele variaties in geslachtskenmerken voorkomen, of dat gender veeleer een sociale constructie is dan een synoniem voor geslacht, maar bovenal omwille van het feit dat deze gender reveal party's aan populariteit winnen in een tijdperk waarin diversiteit in genderbeleving meer dan ooit erkend wordt.

De genitaliën van een kind zeggen niets over wie een kind zal zijn later, dus waarom wordt er dan zoveel waarde aan gehecht? Waarom wil men op een ongeboren kind zo’n sterke verwachtingen projecteren? Simpelweg omdat gender als concept nog steeds onze maatschappij structureert, definieert en organiseert, dermate dat het ons er blijkbaar toe aanzet om rigide genderstereotypes te herbevestigen door middel van een gender reveal party.

Het zou een mooie vooruitgang betekenen, mochten we er net voor kiezen verder weg te bewegen van die binaire genderstereotypes en -normen, in plaats van een nieuw ritueel uit te vinden om ze te benadrukken. Een gender reveal party is vanuit dat standpunt gezien geen onschuldig onderonsje, maar een goedbedoelde doch pretentieuze aankondiging van ouders die denken de latere keuzes en interesses van hun kind te kunnen inkleuren.

Het opzet van een gender reveal party is vrienden en familie te betrekken bij de zwangerschap, en hen subtiel (lees: vaak ronduit ongekunsteld) te sturen in hun keuzes voor kraamcadeautjes. Een stoer voetbalshirtje voor een jongetje, een roze fopspeen met 'lieve meid' op voor een meisje.

Maar wat als later blijkt dat ons kind zich niet identificeert als jongen of meisje? Willen we niet allemaal dat onze kinderen zich in alle vrijheid kunnen ontwikkelen tot wie ze echt willen zijn, met zelfgekozen interesses en expressies? Willen we niet dat onze kinderen in alle veiligheid kunnen experimenteren met allerlei gevoelens, interesses en rollen tijdens hun identiteitsontwikkeling, zodat ze leren wat voor hen het meest comfortabel aanvoelt?

Er valt veel te zeggen voor een collectief kritisch reflectiemoment over de schadelijke clichés van wat "typisch" mannelijk dan wel vrouwelijk is.

Deze binariteit is namelijk niet langer een correcte en actuele weergave van de toenemende diversiteit. Zelfs de grondlegger van de gender reveal party, Jenna Karvunidis herself, is nu gekant tegen het deterministische en normatieve karakter van dit ritueel: “Helemaal toen ik me realiseerde dat mensen die ergens op de schaal tussen man of vrouw zitten, zoals transgender personen, zich er rot door voelen. Het voelde alsof ik iets had gecreëerd dat eigenlijk heel slecht is.”

Sinds de tweede helft van de 20ste eeuw zijn feministen en LGBTQ+ activisten aan het strijden voor meer gendergelijkheid en een minder rigide kijk op gender en genderidentiteit. Via genderstudies kwamen we te weten dat gender zoveel meer is dan datgene wat tussen je benen te vinden is. Het is een sociale constructie waar we verwachtingen aan koppelen, en die verwachtingen zijn cultuur-, context- en tijdsgebonden.

Transgender personen houden onze maatschappij een spiegel voor en tonen ons dat de strikte binaire genderopdeling niet langer houdbaar is. Personen met variaties in geslachtskenmerken tonen ons dan weer dat ook geslacht veel meer ambigu is dan ons gemiddeld wordt aangeleerd. Onderzoek toont aan dat ongeveer 1,7% van de mensen variaties in geslachtskenmerken vertoont. Ongeveer evenveel mensen hebben groene ogen of maken deel uit van een tweeling. De man/vrouw-opdeling is dus ook op biologisch vlak een achterhaald concept. Opvattingen over wat typisch meisjes- of jongensachtig  is evolueren in de tijd. Welke meerwaarde heeft het om je uit te laten over iemands genderidentiteit alvorens hij/zij/die/... is geboren? Is dit niet vooral enorm beperkend?

Je zou denken dat de aanhoudende strijd en het steeds meer zichtbaar worden van de reële gender- en geslachtsdiversiteit iets oplevert en zorgt voor een mindshift. Maar wat we zien wanneer we vandaag de dag een speelgoedwinkel of geboortezaak bezoeken is vaak nog steeds een bevestiging van de binaire genderopdeling. Daarbovenop lijkt er ook een beweging op te staan die alle geboekte vooruitgang in vraag stelt, vanuit een nostalgisch verlangen naar de conservatieve tradities en grenzen van weleer.

 

 

Er zijn gelukkig ook positieve evoluties. Genderbewust of -inclusief opvoeden raakt steeds meer ingeburgerd, mogelijks wordt binnenkort de genderregistratie bij de geboorte afgeschaft, en een verbod op intersekse operaties is in de maak. Allemaal stappen naar een meer genderinclusieve maatschappij waar we mogen zijn wie we (willen) zijn en liefhebben wie we willen. Maar we zijn er nog lang niet. Er is veel tegenwind en weerstand.

Iedereen die zich nog maar een beetje vragen durft te stellen bij zogenaamde gevestigde waarden, rituelen of tradities wordt al snel afgeschilderd als een muggenzifter of naïeveling. Het is een gevaarlijke tendens om acties en evoluties die ten goede komen aan zogenaamde minderheidsgroepen af te doen als zijnde doorspekt van politieke correctheid of progressieve doortraptheid.

Iedereen heeft er baat bij dat de sociale druk en beperkende verwachtingen die op opvoedende ouders en opgroeiende kinderen ligt, afneemt.

Natuurlijk is elke reden goed voor een feestje, maar waarom kunnen we niet gewoon vieren dat er een uniek mensje bijkomt op deze wereld? Me dunkt dat het feit dat iemand zwanger is én het kindje tot nu toe gezond blijkt te zijn voldoende reden is tot feest.